σ(υ)ντρεχτ(ι)κὸς -ὴ -ὸ
Σ(υ)ντρεχτ(ι)κὸς -ὴ -ὸ = ὁ συντρέχων, βοηθῶν προθύμως καὶ αὐθορμήτως.
Γράψτε την λέξη που ακούσατε ή διαβάσατε και δείτε τι ακριβώς σημαίνει στο Λευκαδίτικο ιδίωμα!
Σ(υ)ντρεχτ(ι)κὸς -ὴ -ὸ = ὁ συντρέχων, βοηθῶν προθύμως καὶ αὐθορμήτως.
Σ(υ)ντρέχω = βοηθῶ προθύμως καὶ αὐθορμήτως εἰς ἀνάγκην ἄλλων.
Σ(υ)ντρώ(γ)ου = συντρώγομαι, σιτεύω, φυραίνω: «ἂς τὸ κρέας νὰ συφάῃ».
Συφτάνω (σὺν-φθάνω) = φθάνω ταὐτοχρόνως, φθάνω ἐγκαίρως, προφθάνω.
Συχέριο /τὸ/ (σὺν-χεὶρ) = χεὶρ βοηθείας, ὁμοχειρία, ἀρωγή, ἐνίσχυσις. Tα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης Συχέριο, § βοήθεια, συνδρομὴ ὑλική. Π. εἶχα σήμερα ζύμωσι κ᾿ ἡ δούλα μ᾿ ἔδωκι συχέριο = μ᾿ ἐβοήθησε. Σημ. Ἐκ τοῦ σὺν καὶ χείρ. Ἡ τοῦ ν ἀφαίρεσις πρὸ τοῦ χ ἐν πολλοῖς εὐχρηστεῖ· οὕτω λέγ. . . . Περισσότερα
εάν φράση: “σα μπόρεια…” = εάν μπορούσα
Σάγουρα (Σάουρα) /ἡ/ (Ἰ. sciagura) = ἀναφυλακτικὸν ἔκζεμα τῶν βρεφῶν, πυοφύτης, ἀχώρ.
η μνημόνευση του νεκρού από τον ιερέα κάθε Σάββατο, στο διάστημα μεταξύ του πρώτου και του τελευταίου (του έτους) μνημοσύνου. Προϋπόθεση για τα σαββατιάτικα είναι η αποστολή στον ιερέα των αντίστοιχων προσφορών (λειτουργίες – ψυχούδια). “Δια τα σαββατιάτικα των τριόν , ίγουν δια τον μακαρίτη τον άντρα μου, συγγενί μου . . . Περισσότερα
Κατά τη λαϊκή παράδοση, όσοι γεννιούνται Σάββατο θα είναι τυχεροί στη ζωή τους. Του σαββατογεννημένου πιάνει και η κατάρα του, αφού έχει την ικανότητα να επικοινωνεί – λένε – με αόρατες δυνάμεις. Του αποδίδουν και μαγική επιρροή. ΟΙ σαββατογεννημένοι είναι ευνοημένοι από την τύχη και βλέπουν πράγματα που οι άλλοι . . . Περισσότερα
είδος μαγειρέματος ψαριών. Χρησιμοποιούν γι΄ αυτό ψάρια διαφόρων ειδών. Τα τηγανίζουν και τα ποστιάζουν σε ένα δοχείο όπου ρίχνουν απάνω μια σάλτσα από σταφίδα, λάδι, ξίδι, σκόρδο. Διατηρείται πολλούς μήνες. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σαβόρος /ὁ/ (Ἰ. savore, sapore) = ψάρια τηγανητὰ ἐντὸς ἐλαίου καὶ ὄξους πρὸς . . . Περισσότερα
σάβρα –ες (ἡ): καρίνα-ες τῆς στέγης
σάγλα λεπτό σκοινί για πολλαπλές χρήσεις. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σάγουλα (Σάουλα) /ἡ/ (Ἰ. sagola) = λεπτὸν σχοινίον, ληγαδοῦρα. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης Σάγουλα = λεπτό σχοινί (σεϊζόλα). Το Γλωσσάρι της Λευκάδας – Ηλίας Γαζής
κοινώς: σαχάνι, μικρό τηγάνι, με δυο χερούλια.
ειδικό σύστημα ανοίγματος και κλεισίματος της πόρτας με διαμπερή μοχλό που πιεζόμενος απ΄ έξω απελευθερώνει, ανυψώνοντας τον εσωτερικό σύρτη. Η ίδια διαδικασία από μέσα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σα(γ)ιαδόρος /ὁ/ (Ἰ. saggiatore, saettare;) = τὸ σύστημα τοῦ ἀνοίγματος θύρας δι᾿ ἐσωτερικοῦ μοχλίσκου ἀνυψουμένου ἀφοῦ πιέσωμεν διὰ . . . Περισσότερα
ύφασμα και φόρεμα από χοντρό μάλλινο του αργαλειού, δίμιτο. “Σε ένα σαγιάκι οπού έκαμα της δουλεύτρας, λ. 50” (Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας – χργφ. λογαριασμός 1744-1758). Το ύφασμα σαγιάκι είναι περισσότερο γνωστό ως τσουκνί.
κλέφτω, καταχρώμαι Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σαγιάρω (σαγήνη, Ἰ. sagena) = συλλαμβάνω, ὑπεξαιρῶ, κλέπτω. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
φουστάνι και σύστημα φορεσιάς των λαϊκών τάξεων στη Λευκάδα, που φοριόνταν μέχρι τα μέσα του 19ου αι. πριν δηλ. επικρατήσει η νεότερη φορεσιά, τα λεγόμενα “Ρωμαίικα“. Δημ. δίστιχο: “Άσπρος σαγιάς, λιανόρραφος ραμμένος με μετάξι / χαράσ΄ εκείνο το κορμί που θα ν΄τόνε βαστάξει” (Ι. Ν. Σταματέλος Σύλλαβος)
το ΄χουν κυρίως για στρωσίδι μεγάλο στη χωριάτικη κουζίνα. Υφαίνεται από τραγόμαλλο και χρησιμοποιείται και για σκέπασμα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σάγιασμα /τὸ/ (σάττω, σάγος) = χονδρὸν ἐγχώριον δαπεδοστρώσεως ἐξ αἰγείου ἐρίου. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης Σάγισμα καί σιάγιασμα = ὕφασμα ὑφαντό ἀπό μαλλί γιδιῶν βαρύ . . . Περισσότερα
Σαγκάϊα /ἡ/ (Ἰ. sciancare) = ἐρείπιον, ἐξηρθρωμένος, ξεγοφιασμένος.
Σάζομαι (ἴσος, ἰσάζω) = εὐθετοῦμαι, εὐπρεπίζομαι, δίδω ἀμοιβαίαν ὑπόσχεσιν γάμου, μνηστεύομαι.
Σάζω (ἴσος -άζω) = ἰσάζω, εὐθετῶ, τακτοποιῶ, συγυρίζω, διευθετῶ διένεξιν, περατῶ διαπραγμάτευσιν συμφωνίας. Tα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης Σάζω = φτιάχνω, σάζω, τά μαλλιά μου (τακτοποιῶ τά μαλλιά μου). Το Γλωσσάρι της Λευκάδας – Ηλίας Γαζής
Σαϊκάρω (Ἰ. saggiare;) = δοκιμάζω, σταθμίζω, ἐκτιμῶ.
Σαΐνης -ω (Π. Τ. σαχίν, σαΐν) = ἄνθρωπος ἰδιοφυὴς καὶ δραστήριος, εὐφυής, ἐπιδέξιος.
Σαΐτα /ἡ/ (Λ. sagitta) = βέλος, ἡ κερκὶς τοῦ ἀργαλειοῦ ἢ τῆς ραπτομηχανῆς.
φίδι από τα πιο συνηθισμένα. Είναι επικίνδυνο, γιατί, όπως πιστεύει ο λαός, πετιέται στο θύμα σαν σαγίτα. Δεν είναι δηλητηριώδες. τα μικρά στραγγιστικά, αποχετευτικά αυλάκια, που “στραγγίζουν” το χωράφι. Σε χργρφ. κτηματία του 1745 (Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας) διαβάζομε: “Έβαλα εις τα αμπέλια εις το Βαρδάνη και έκαμα σούδες και σαητάρια, . . . Περισσότερα
Σαϊτεύω (Λ. sagitta, Ἰ. saettare) = τοξεύω, ἀκοντίζω, τραυματίζω.
ασθένεια των αλόγων, κατά την οποία το ζώο βγάζει μύξες και βλέννες. Κατάρα: “Να σε φάει κακή σακαή”. Η σακαή λέγεται και πατημένη. Θεραπεία: Έβραζαν αποσεινάδια με κρασί και τα ΄βαναν στην κοιλιά του αλόγου. Έλεγαν, βέβαια και το απαραίτητο ξόρκι. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σακα(γ)ὴ /ἡ/ . . . Περισσότερα
το μέρος της παραλίας, όπου οι ψαράδες αδειάζουν τα ψάρια του σάκου. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Σακκαδόρος /ὁ/ (σάκκος, Ἰ. saccheggiare) = τὸ σημεῖον τῆς ἀκτῆς ὅπου ἀνασύρεται ὁ σάκκος τῆς τράτας καὶ κενοῦται ἀπὸ τὸ ἁλίευμα. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
η κατάσταση που βρίσκεται ο σακάτης, ο ανάπηρος. φράση: “έχω κι εγώ βλέπεις το σακτ΄λίκι μου”.
Σακάτ(η)ς /ὁ/ (Ἰ. sciancato, Ἀ. Τ. Σ. σακὰτ) = ἐξηρθρωμένος τὴν ὀσφύν, ξεγοφιασμένος, ἀνάπηρος.