Γράψτε την λέξη που ακούσατε ή διαβάσατε και δείτε τι ακριβώς σημαίνει στο Λευκαδίτικο ιδίωμα!
((α)κουή, άκουσμα, όνομα) λέξη από την παροιμία: “Ο Μάης έχει την ΄κουή, κι ο Θεριστής την πείνα”. Οι φτωχοί αγρότες συνήθιζαν να θερίζουν το μήνα Μάη, καλαμπόκι, ώστε να έχουν καλαμποκάλευρο για να καλύψουν τις ανάγκες τους, έως ότου θερίσουν το σιτάρι τους. Οπότε το Μάιο, είχαν ψωμί στα σπίτια . . . Περισσότερα
᾿Κώχη, § ἄκρα κοπτερή, ἀκμή, αἰχμή. Π. ἡ ᾿κώχη τῆς μαχαίρας = ἡ ἀκμή. Σημ. Ἐκ τοῦ ἀκωκή.
φρ. Δεν αντιδρά κανείς
έγινε κακός (κακιώνω)
μέτρο σύγκρισης της απόδοσης της ελιάς ήταν η λάτα και το καρτούτσο. Μια οκά λάδι ισοδυναμεί με δυόμιση καρτούτσα. Οι ελιές που μαζεύονταν πρώιμα έδιναν, σε κάθε λάτα-μέτρο, 2-3 καρτούτσα λάδι. Το μέτρο το ΄λεγαν και κουβέλι. Έτσι αν ένα κουβέλι έβγανε 4 καρτούτσα, δηλ, μια πίντα, έλεγαν πως “οι . . . Περισσότερα
βλ. οι ελιές πήγαν κβελόπιντες
άδεια χέρια (χωρίς κάποιο δώρο, κέρασμα)
κυβέρτι. Η κυψέλη των μελισσών. ΒΑΛ. Φωτεινός, Β΄”Τέσσαροι τοίχοι κάτασπροι, ο κάτοικας, τ΄ αχούρι / η μάντρα για τα πρόβατα, μια δεκαριά κβέρτια …”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(υ)βέρτι /τὸ/ (κύβεθρον, Ἰ. coperto;) = κυψέλη διὰ μελίσσας, κουβέλι. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
κωνικός σωρός χώματος που σχηματίζεται κατά το σκάψιμο των αμπελιών ανάμεσα στα κλήματα. (κλούμπι) Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)λοῦμ(π)ι /τὸ/ (Λ. cumulus, Ἀλ. κουλούμ-ι) = σωρίσκος χώματος ἐκ τῶν ἐπίτηδες σχηματιζομένων κατὰ τὸ πρῶτον ἐτήσιον σκάψιμον τῆς ἀμπέλου. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης Κουλούμπι = μικροί . . . Περισσότερα
κάνω κουμάντο, διευθύνω. “Εγώ κμαντάρω εδώ μέσα, όχι οι γ΄ναίκες” (πείσμα και εγωισμός νοικοκύρη). Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)μαντάρω (Ἰ. comandare) = διευθύνω, κυβερνῶ, προνοῶ. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
τακτοποίηση, διοίκηση προμήθεια προνοητική οικονομία. “Όταν είχα εγώ το κουμάντο, δε μας έλειπε τίποτα” – “κάνω το κμάντο μου” = προμηθεύομαι τα απαραίτητα τρόφιμα και εφόδια. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)μάντο /τὸ/ (Ἰ. comando) = διεύθυνσις, πρόνοια, προμήθεια. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
η κούνια του μωρού. (κνιά) Αστεϊσμός: “Να καεί η κούνια π΄σε κούναγε”. Ύβρις: “Είναι παλιάνθρωπος, απατεώνας και ψεύτης από κούνια”. Παροιμία: “Άσκημο μωρό στην κούνια, όμορφη κυρά στη ρούγα”. Βλ. και Απομνημονεύματα Εύας Πάλμερ- Σικελιανού σε μτφρ. Τζον Π. Άντον: “Είδα και μια γυναίκα να περπατά μόνη μ΄ ένα υπέροχο λίκνισμα . . . Περισσότερα
κουνουπόξιγκο/ κνουπόξγκο= το ξίγκι του κουνουπιού, που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Λέγεται για απίθανα πράγματα. Αντίστοιχη φράση: “Ζητάς από τη μύγα ξίγκι”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)ν(ου)πόξ(υ)γκο /τὸ/ (κώνωψ-«ξῦγκι») = τὸ λῖπος τοῦ κουνουπιοῦ (λέγεται εἰς ἔνδειξιν πράγματος ἀδυνάτου). Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
το θηλυκό κυπαρίσσι. (κπαρσά) Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(υ)παρ(ι)σὰ /ἡ/ = ἡ κυπάρισσος ἡ ἀνοικτόκλαδος, θηλυκὸ κυπαρίσσι. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
φράση: “Άει στα κρεμάδια”, δηλ. χάσου από δω, φύγε από μπροστά μου, άντε να κουρεύεσαι. Σε περίπτωση θανάτου, δηλοί ένδειξη συμπαράστασης: “Μπα, μαρή κ΄ρεμαδιασμέν΄, τι σ΄ ηύρε!” – “Μπα, κ΄ρεμάδα μ΄τι έπαθες!” Ίσως επειδή λόγω θανάτου κούρευαν τα μαλλιά τους, έσκιζαν τα μάγουλά τους και έσκουζαν. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού . . . Περισσότερα
περιποίηση, περίθαλψη φτωχών. (κτέντο) Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)τέντο /τὸ/ (Ἰ. contetare) = περίθαλψις, ἐπιδαψίλευσις, περιποίησις. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
κούτσουρο, κορμός δέντρου ξερός, κομμένος σε μικρό ύψος. (κτούκι) Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)τοῦκ(ι) /τὸ/ (Τ. κüτûκ) = κεκομμένος κορμὸς δένδρου, κούτσουρο. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
φιλοχρήματο, ενοχλητικός αναίσθητος (κτούνα) Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)τοῦνα /ἡ/ (Ἰ. cotena) = φιλάργυρος, φορτικός, παχύδερμος. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
παχύσαρκος σαν βαρέλι, καλοθρεμμένος (κτούπι) Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)τοῦπι /τὸ/ (ἔκτοπος; ἔκτυπος;) = παχύς, ἀπεστρογγυλωμένος, συμπαγής. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
επιτίθεμαι βίαια με σκοπό να ασελγήσω σε γυναίκα. φράση: “μωρέ έδωκε-επήρε στο τέλος τ΄ν εκουτούπωσα” αρπάζω και γλήγορα φεύγω. “Επήρε ο γιος μου όλ΄ τ΄ μορταριά τση γ΄τονιάς, και πάει το γλυκό μ΄, το εκτπώσανε”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)τουπώνω (ἐκτόπως) = ἐπιτίθεμαι πρὸς ἀσέλγειαν: «τ’ν . . . Περισσότερα
κουτσούμπα. Αποκλαδισμένο και αποφυλλωμένο δενδρύλλιο. φράση: “Το ΄φαγαν οι γίδες κι έμεινε κτσούμπι”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)τσοῦμπα -ι /ἡ, τὸ/ (κόσυμβος) = ξηρὸν τμῆμα κλήματος ἀμπέλου, ἀπόκομμα κλήματος πρὸς καῦσιν. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
ο άμεστος ή κούφιος καρπός της καρυδιάς, λεπτοκαρυάς, αμυγδαλιάς, κ.λπ. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)φαλίδα /ἡ/ (κοῦφος) = σκληρὸς καρπὸς (ἀμυγδάλου, λεπτοκαρύου κ.τ.τ.), περιέχων πυρῆνα ἄμεστον ἢ ἀπεξηραμμένον. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
(κφό) ως πρώτο συνθετικό σε πολλές λέξεις: κ΄φάλογο, κ΄φοκάπονο, κ΄φαμύγδαλο, κ΄φοκάρ΄δο, κ΄φόβραση, κ΄φόμυαλος, κ΄φονότια, κ΄φόπετρα (ελαφρόπετρα), κ΄φόστρα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)φὸ (κοῦφος, κωφὸς) = πρῶτον συνθετικὸν διαφόρων λέξεων σημαῖνον ἀναλόγως κουφότητα ἢ κωφότητα (κφαμύδαλο, κφοκάρδο, κφάλογο, κφοκάπωνο κ.τ.τ.). Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
ο ποντικός. “Δεν γλιτώνουμε από τα κφά, πρέπει να πάρομε κι άλλη γάτα”. Οι παλιότεροι Λευκαδίτες στα χωριά έβαναν τα καρβέλια με το ψωμί σε μεγάλα στρογγυλοειδή κοφίνια, τις λεγόμενες μαλάθες, που δέχονταν επιθέσεις ποντικών από τις στέγες. Γι΄ αυτό, για να αποφεύγουν τα κουφά, κρεμούσαν τις μαλάθες, σκεπασμένες με . . . Περισσότερα
σιγοκαίω. φράση: “ο σανός κ΄κφοκαίεται”
λάχανο του βουνού φαγώσιμο. Το βάνομε πιο πολύ στις λαχανόπιτες. φράση: “κφολαχανίδες έφαγες, ξ΄τιανέ μου, και δεν ακούς;”. κφολαχανίδα / κουφολαχανίδα Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)φολαχανίδα /ἡ/ (κοῦφος-λάχανον) = τὸ ἐδώδιμον χόρτον κνωτία ἡ ἀκεραιόφυλλος. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης Κουφολαχανίδα = φαγώσιμο λαχανικό, ὄχι καλῆς . . . Περισσότερα
τοίχος με μεγάλες και μικρές πέτρες χωρίς λάντζα, άλλως ξεροτοίχι. (κφολίθι / κουφολίθι) Κατασκευάζεται κυρίως σε δρόμους για στήριξη επισφαλούς εδάφους. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)φολίθι /τὸ/ (κοῦφος-λίθος) = λιθοδομὴ ἄνευ συνδετικῆς ὕλης, ξηροτοῖχι, ξηρολίθι, μονὴ λιθοδομὴ πρὸς στήριξιν ὄχθου. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης κουφολίθι . . . Περισσότερα
Κ(ι)λὸ /τὸ/ (κοῖλον, κυλὸν) = μέτρον χωρητικότητος στερεῶν καρπῶν (κάδος) ἀντιστοιχοῦν περίπου εἰς βάρος 24 ὀκάδων. Κιλὸ. Tα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης Κιλό = μέτρο ὑγρῶν πού ἰσοῦται μέ δύο δοχεῖα κανονισμένης ποσότητας, ὅπως δύο δοχεῖα λάδι, καί δέν ἔχει σχέση μέ τό κιλό τῶν χιλίων γραμμαρίων. Το Γλωσσάρι της Λευκάδας . . . Περισσότερα
Κ(ον)σουλτάρω (Ἰ. consultáre) = συζητῶ, συνδιαλέγομαι, διαπραγματεύομαι. κσουλτάρω / κονσουλτάρω
ευρωπαϊκός ομαδικός χορός. (κουαντρίλλια/καντρίλλια) Απαιτούνται το λιγότερο από 2 ζεύγη χορευτών. Τα ζεύγη χορεύουν “κατ΄ αντιζυγίαν”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Κ(ου)αντρίλλια /ἡ/ (Ἰ. quadriglia) = ὁμαδικὸς χορὸς ζευγῶν κατ’ ἀντιζυγίαν, καδρίλλια (ἀπαιτοῦνται 2 τοὐλάχιστον ζεύγη). Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης