λαόρχι
“Αυτό το λαόρχι είναι στρογγυλό,, ωσάν μήλο και ευρίσκεται τον καιρόν, ,οπού γίνονται οι αμανίτες (=μανιτάρια) και ευρισκεται ανάμεσα σε αυτούς” Κώδικας Θεοφύλακτου Κατωπόδη Από τη σειρά βιβλίων “Λαογραφικά της Λευκάδας” του Πανταζή Κοντομίχη
Γράψτε την λέξη που ακούσατε ή διαβάσατε και δείτε τι ακριβώς σημαίνει στο Λευκαδίτικο ιδίωμα!
“Αυτό το λαόρχι είναι στρογγυλό,, ωσάν μήλο και ευρίσκεται τον καιρόν, ,οπού γίνονται οι αμανίτες (=μανιτάρια) και ευρισκεται ανάμεσα σε αυτούς” Κώδικας Θεοφύλακτου Κατωπόδη Από τη σειρά βιβλίων “Λαογραφικά της Λευκάδας” του Πανταζή Κοντομίχη
σιγά – σιγά, με προσοχή, απαλά λέμε: πιάσε την πνιάτα και φέρτηνα δω, λάου – λάου γιατί είναι γιομάτη
Επιρρηματική έκφραση, που σημαίνει προφύλαξη. “Το πάει λάου-λάου, να μη τονε δει κανείς”. Εύχρηστο πολύ σε μας. Προέρχεται από τη γενική του λαγός (λαγού-λαγού) και ο λαγός δε γίνεται εύκολα αντιληπτός. Γνωστό το περπάτημα του λαγού.
(βενετ.laudaduro, ρ. laudare): εγκρίσιμος, επικυρώσιμος (από ανώτερο δικαστήριο)
η κοιλιά των σφαγίων κάτω από τα πλευρά, η λεγόμενη και λαπάρα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λάπα /ἡ/ (λάπαρη) = ἡ κοιλία, τὸ ὑπὸ τῶν πλευρῶν μαλακὸν τῆς κοιλίας. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
λάχανο ποώδες, κοινώς αγριοσέσκουλο. Φύεται μόνο του στους κήπους, αλλά και καλλιεργείται. Το λάπατο το βάζουν σε μικρές ποσότητες σε λαχανόπιτες. Έχομε δύο ειδών, το ήμερο και το άγριο. Το φυτό αυτό έχει και θεραπευτικές ιδιότητες. Σε χειρόγραφο γιατροσόφι (Η λαϊκή ιατρική στη Λευκάδα, σελ 90) διαβάζομε: “α) Λάπατο γήμερο. . . . Περισσότερα
το μολύβι γραφής, παλιότερα το μολυβοκόντυλο. φράση: “Γυρίζει με τ΄ λάπ΄ στ΄ αυτί και κάνει το μεγάλο μάστορα”. Συνδυασμός πένας και λάπης = πενολάπη. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λάπ(η) /ἡ/ (Ἰ. lapis) = μολυβδίς, μολυβδοκόνδυλον. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης Λάπη = τό μολύβι πού γράφουμε. . . . Περισσότερα
λάρζινα: ξύλα σκληρά.
λάρζινο ἤ λάριξ: σκληρό ξύλο πού χρησιμοποιεῖται στήν ναυπηγική. Ἡ λάριξ: Τό δένδρον λάριξ ἡ εὐρωπαϊκή. (Πλιν. Κ116, 43): βοταν. Γένος τῆς τάξεως τῶν κωνοφόρων περιλαμβάνον εἴδη δένδρων θεραπευόμενα πρός κόσμον, ἐν οἷς καί ἡ λᾶριξ ἡ εὐρωπαϊκή, (Λεξ. τῆς ΠΡΩΪΑΣ, 1934, σελ. 1470) ΑΡΧ.
Λαρνάκι /τὸ/ (λάρναξ) = μικρὸν κοίλωμα, βαθούλωμα. Tα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης Λαρνάκι, § τὸ στόμιον τοῦ τροποῦ ἐν τῷ πιεστηρίῳ τοῦ ἐλαιοτριβείου, ὅθεν καταρρέει τὸ ἔλαιον εἰς τὴν σκάφην. Σημ. Ἴσως ἐκ τοῦ λάρναξ· ἡ ὑποκορ. κατάληξις -άκις εἰς πολλὰς λ. εὐχρηστεῖ, οἷον παιδάκι, ξυλάκι, ἀντὶ ἀρχαίας -ίον καὶ . . . Περισσότερα
λαρνάκι (τό): μικρόν κοίλωμα, βαθούλωμα, (AΡX. λάρναξ).
ησυχάζω, σωπαίνω. φράση: “δε λάρωσε όλη τη νύχτα, όλο έκλαιγε” – “λάρωσε, παιδί μ΄, τώρα και μας επήρες τ΄ αυτιά”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λαρώνω (ἰλαρὸς -ύνω) = ἠρεμῶ, καταπραΰνομαι, ἡσυχάζω, σιωπῶ: «λάρωσε μωρὲ τώρα». Τα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης Ησυχάζω. Λέμε “δε λάρωσε αυτό . . . Περισσότερα
σφεντόνα
το τζάμι. Το μικρό τζάμι, το τζαμάκι, λέγεται και λαστρόνι. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λάστρα /ἡ/ (Ἰ. Σ. λάστρα) = ὑελοπλάξ, ὑελοπίναξ, τζάμι. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης λάστρα (ἡ): τζάμι, (ΒΕΝ. ΙΤ. lastra). Λεξικό Ιδιωματικών Όρων — Χαρά Παπαδάτου
επίθ. φτιαγμένο από λάστρα
Λαστρόν(ι) = ὑποκοριστικὸν τῆς λέξ. «λάστρα» = μικρὸς ὑελοπίναξ, τζαμάκι.
ο τενεκές πετρελαίου -ορθογώνιο δοχείο- χωρητικότητας 17 κιλών. φύλλο λευκοσίδηρου. κουβάς αντλήσεως νερού από το πηγάδι. φρ.: “Έκαμα τρεις λάτες φακή και 5 λάτες λαθύρια” – “Πάρε τη λάτα και το χωνί να φέρεις νερό από το πηγάδι με τη βαρέλλα” Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λάτα /ἡ/ (Ἰ. . . . Περισσότερα
ο τεχνίτης που με υλικό την λάτα φκιάνει διάφορα αντικείμενα: φανάρια, λυχνάρια, ροϊά (για λάδι), κάναλες σπιτιών κα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λατ(ι)νιέρ(η)ς /ὁ/ (Ἰ. latta-toniere) = λευκοσιδηρουργός, φαναρᾶς, τενεκετζῆς. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
ο κατασκευασμένος από λάτα, ο τενεκεδένιος. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λάτ(ι)νος -η -ο (Ἰ. latta) = λευκοσιδηροῦς, τενεκεδένιος, μεταλλικός. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
λατρίνα ἤ λετρίνα (ἡ): ἀποχωρητήριο, (Γ. letrine).
αφθονία αγαθών, ο πλούτος (απήχηση από τον πλούτο των μεταλλείων του Λαυρίου). φράση: “Το σπίτι μας τότε ήτανε σωστό λαύριο” – “Αυτό το χωράφι είναι λαύριο, όσο το σπέρνεις τόσο αποδίδει” – “Αυτός ο άνθρωπος είναι λαύριο”, δηλ. πολύ εργατικός, αποδοτικός.
«Κατέβασε τα λάχαν, Θωδούλα μη μοριάσουν» (σελ. 302, Φωτεινός, ΑΣΜΑ ΠΡΩΤΟΝ). Τα χόρτα ἐν γένει καὶ ἰδίως τὰ ἄγρια
ασθμαίνω, αναπνέω δύσκολα, ιδίως ύστερα από πορεία ή ανάβαση σε βουνό. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λαχανιάζω (λαγγάζω) ἀσθμαίνω, βραδυπορῶ. Γλωσσάριον – Γ.Χ. Μαραγκός
παρασκευάζεται από μεγάλη ποικιλία χόρτων. Βάζουν ακόμα κομμάτια τυριού και περιτυλίγουν τα χόρτα και το τυρί με φύλλο. Είναι έθιμο και φτιάχνεται κατά κανόνα, κάθε Μεγάλη Πέμπτη (χωρίς τυρί)
κομμάτι γης ανάμεσα σε δυο ξερολιθιές
τμήμα γης από μοιρασιά αδερφών. Το λένε και κλήρο. Τοπωνύμιο: στα Λαχίδια. Βαλαωρίτης, Φωτεινός, Γ’ “Και το λαχίδι στου Ζαχιά και τ΄ άλλο στο Σπαθάρι”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λαχίδ(ι) /τὸ/ (λάχος, Π. Τ. λὰχτ) = μερίδιον, μικρὸν τμῆμα καλλιεργησίμου γῆς προελθὸν ἐκ κληρονομικῆς διανομῆς. Τα . . . Περισσότερα
αναπνέω δύσκολα, ασθμαίνω. φράση: “κάτσε λίγο να ξεκουραστείς. Εσύ λαχομανάς” – “Μ΄ έπιασε ένα λαχομανητό στον ανήφορο, παρ΄ ολίγ να πέσω”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λαχονομανάω (Ἰ. lagnamento) = πνευστιῶ, ἀσθμαίνω (ἰδίᾳ κατόπιν ἐσπευσμένης πορείας ἢ ἀναβάσεως). Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης Λαχομανάω = ἀγκομαχῶ, λαχανιάζω, . . . Περισσότερα
λαχταριστό, “ψάρια λαχτέντα”. το σπαρτάρισμα, το λαχτάρισμα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λαχτέντο /τὸ/ (λακτίζω) = λαχτάρισμα, σπαρτάρισμα, τρόμος. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
αγριολάχανο φαγώσιμο της οικογένειας των σιναποειδών. Δεν ταυτίζεται όμως με το σινάπι ούτε στη γεύση ούτε στην εμφάνιση. Βαλαωρίτης, Αθανάσιος Διάκος, άσμα Δ’: “Ο έρμος, ο αζώηρος, η ποταπή λαψάνα”. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Λαψάνα /ἡ/ = τὸ ἐδώδιμον χόρτον σίναπις ὁ άρουραῖος, ἡ λαψάνη. Τα . . . Περισσότερα
Λὲ-ολὲ (Ἱσπν. ole-ole) = ἀλήθεια, σχετικῶς (λέγεται ὡς πρόλογος ἀνακοινώσεως).