Γράψτε την λέξη που ακούσατε ή διαβάσατε και δείτε τι ακριβώς σημαίνει στο Λευκαδίτικο ιδίωμα!
έκφραση ανεκπλήρωτης ευχής: Είθε. Φράση: “μαγάρι να ΄χομε σοδειά! Η Κυρά Φανερωμένη να δώσει”. – “μεκάρ΄να ναι όπως το λες” Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μαγάρ(ι) (μακαρίζω, μάκαρ, Ἀλ. μακάρ, Ἰ. magari) = εἴθε, ὁ θεὸς νὰ δώσῃ. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
λερώνω με ακαθαρσίες έναν τόπο. φράση: “Αυτό το παλιόσκυλο εμαγάρισε τον τόπο” – “εμαγάρισε την πόρτα της εκκλησιάς” – “Είναι μαγαρισμένος αυτός ο τόπος”. Μαγαρισμένος -η, λέγεται ο αμαρτωλός, ο υπόπτου ηθικής, ο κλέφτης κλπ. “Εκείνη η μαγαρισμένη γυναίκα εμπήκε και μας έκλεψε”. Μαγαρίζουν τις τροφές και τους χώρους του . . . Περισσότερα
βρομιάρης. Μέγαρα, μάγαρα, δοχεία νυχτός, “κανάτια” μεγαρίτικα (βλ. Παρλαμάς, “Από τη ζωή των λέξεων” Δομός, σελ. 82). Διαφορετικά αντιμετωπίζουν τις λέξεις μαγαρίζω, μαγαρισιά τα εν χρήσει λεξικά. Δεν το συνδέουν με τα δοχεία νυχτός, που σε μας είναι τα κανάτια. Η μάνα μου πάντως χρησιμοποιούσε το μαγαρίλας, προκειμένου για τον . . . Περισσότερα
η βρωμιά, η ακαθαρσία αφοδεύσεως, τα κόπρανα. “Επάτησα μια μαγαρισά” Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μαγαρίζω (Μέγαρον, Σ. μαgάρε, Ἰ. machiare) = μολύνω, μιαίνω, λερώνω. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
ξύλινο σύνεργο των γεωργών με το οποίο κατεργάζονται το λινάρι – σε πρώτη φάση- ώστε να απαλλάσσεται από το ξυλώδες μέρος του αποξηραμένου στελέχους (καλαμιές). Αποτελείται από δύο μέρη ξύλινα από κορμό δέντρινο, δρύινο. Στο μέσα μέρος τους είναι αυλακωτά, εναλλάξ, έτσι που σχηματίζουν δόντια και ανοιγοκλείνουν ψαλιδωτά. Τα δυο . . . Περισσότερα
Μαγγιῶρος -α -ο (Ἰ. maggiore) = μεγάλος, σπουδαῖος, ἐπίσημος.
η ποσότητα των οσπρίων που χρειάζονται για ένα μαγείρεμα. Λέγεται και βρασά. Από τη σειρά βιβλίων “Λαογραφικά της Λευκάδας” του Πανταζή Κοντομίχη
καθαρίζω τα δίχτυα της τράτας από τα μικρόψαρα που πιάστηκαν και προσπαθώντας να διαφύγουν από τις τρύπες των διχτυών διαμελίστηκαν. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μαγιάρω (Ἰ. magagnare) = θανατοῦμαι εἰσχωρῶν μεταξὺ τῶν κενῶν τοῦ δικτύου. (λέγεται διὰ τοὺς μικροὺς ἰχθῦς οἱ ὁποῖοι εἰσχωροῦντες πρὸς διαφυγὴν μεταξὺ . . . Περισσότερα
(ιδμ) μικρή τσιπούρα, στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξής της βλ. και μαγιατσέλι
η μικρή τσιπούρα, στο στάδιο της ανάπτυξής της. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μαγιατσέλα /ἡ/ (Ἰ. maggese-ella;) = μικρὸς χρύσοφρυς, τσιπουράκι. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
μάγισσα
το δικαστικό κατάστημα. Ο δικαστής ονομαζόταν μαγιστράτος, το ίδιο και ο αστυνομικός υπεύθυνος για το λιμάνι. Τοπωνύμιο στη ΝΑ παραλία της Χώρας στη συνοικία Ψαράδικα. Πήρε το όνομά της από το κτίριο που ήταν εκεί και υπηρετούσε πολλές δημόσιες λειτουργίες από την εποχή της Ενετοκρατίας και εξής: Κυρίως εστέγαζε τη δικαστική . . . Περισσότερα
ο δικαστής και ο αστυνομικός υπεύθυνος για το λιμάνι. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης (ιταλ. magistrato): δικαστής Γλωσσάριο Ελένης Γράψα
ένωση αγωγιατών με άλογα, για το αλώνισμα των δημητριακών, αλλιώς ζυγιά (=παρέα αλωνιστάδων). Η καλύτερη ζυγιά είχε τέσσερα άλογα. Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μάγκα /ἡ/ (Ἀλ. μάγκα) = συνεργεῖον ἀγωγιατῶν μὲ ἵππους πρὸς ἁλωνισμὸν δημητριακῶν. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
επεξεργασία του λιναριού με τον “μάγκανο“
Το ιταλικό maggiore – πολύ ικανός.
Ένα μικρό ιστορικό σχετικά μ΄ αυτή τη λέξη. Η θεια μου η Μαύρα, γυναίκα του αδερφού του πατέρα μου, όταν απειλούσε παιδί της ή κάποιο άλλο, του έλεγε – θυμάμαι: Θα σε μαγκλαβίσω!. Τι εσήμαινε όμως αυτή η λέξη, κανένα από τα γνωστά μας λεξικά δεν την έχει “θησαυρίσει”. Μαγκλαβίτες . . . Περισσότερα
άντρας ψηλόκορμος και άχαρος Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μαγκλαρᾶς /ὁ/ (Ἀλ. μάγκα) = ὁ συμμέτοχος τῆς μάγκας, μεγαλόσωμος καὶ ὀκνηρὸς ἄνθρωπος. (κατὰ τὸ «μουλαρᾶς», «νταγλαρᾶς»). Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης
Το τουρκικό mangur. Μεσαιωνικό μαγκούριν (και με δυο -γγ-).
τα δύο ξύλινα σύνεργα που κρέμονται δεξόζερβα στα μιτάρια του αργαλειού.
Μαγκούφης, § ἄθλιος, βλάξ, ἀνόητος. Σημ. Οἱ σήμερον Ἀθηναῖοι τοὺς τοιούτους μάγκας καλοῦσι· μήπως ἡ λ. ἔχει σχέσιν τινὰ πρὸς τὸ Μάνης (ὄν. δούλων ἐκ Φρυγίας παρ᾿ Ἀριστοφ.) καὶ τὸ κοῦφος = ἐλαφρὸς τὸν νοῦν. βλ. και μαγκφιά, μαγκουφιά
τακτοποιώ όπως όπως
“Μωρή ή μωρή παλιομαγκφιά”, υβριστική ή περιφρονητική φράση, πολύ συνηθισμένη στο χωριό. Και συμπλήρωμα: “δεν κάνεις για τίποτα!”. Μαγκούφης -κατά Κριαρά- είναι “ο άνθρωπος που ζει μόνος … ο κακομοίρης” και αχαΐρευτος, ανεπρόκοπος. Η λέξη είναι τουρκική, vakif (βακούφ) με ανομοίωση (γλωσσικό φαινόμενο) βακούφ, βακούφιος μαγκούφιος, μαγκούφης. Ολόκληρη η λέξη (χωρίς . . . Περισσότερα
ποικιλία ροδιάς Από τη σειρά βιβλίων «Λαογραφικά της Λευκάδας» του Πανταζή Κοντομίχη
πλεούμενο, μικρή φορτηγίδα για μεταφορά προϊόντων και εμπορευμάτων σε αβαθή νερά. Ήταν σαν πλατιές και βαθιές βάρκες. Το φορτίο μιας μαγόνας λεγόταν μαγονιά ή μαουνιά. Μαούνα είχε και η φαγάνα (βυθοκόρος) οσάκις ξέχωνε το αυλάκι του λιμανιού για τη μεταφορά της λάσπης. Αυτή όμως είχε ανοιγοκλείοντα πυθμένα. Ο κυβερνήτης της . . . Περισσότερα
ασθένεια, μαγουλάδες (; ) Από τη σειρά βιβλίων “Λαογραφικά της Λευκάδας” του Πανταζή Κοντομίχη
Μαγ(ου)λοπόρτι /τὸ/ (Σλ. μόgουλα, Ἰ. porta) = τὸ ἐσωτερικὸν χεῖλος τῆς κουβέρτας τοῦ τρατοκάϊκου πρὸς τὸ ἄνοιγμα τοῦ κύτους ὅπου κάθηνται οἱ κωπηλᾶται.
σχίζω τα μάγουλα μου και μοιρολογώ
μήπως και … φράση: “Μαδά πήγα!” – “μαδά μου ΄πε τίποτα…” – “μαδά το είδα καθόλου!” Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης Μαδὰ (μὴ δὴ) = μὴν ἆραγε, μήπως ἄραγε, καὶ μήπως. Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης βλ. καί αδά ή μαδά (επίρρ.)
Μάδε, ἐπίρ. ἀρνητ. § μήτε, οὔτε. Π. ’ς τὴν ἐγκλουβὴ νὰ μὴν διαβῇς, μάδε νὰ μὴν περάσῃς (ᾆσμ. 7ον). Λέγομεν καὶ μάϊδε (ἰδ. ᾆσμα 15ον). Σημ. Ἐκ τοῦ μήτε (Σύλλ. 1. 4). βλ. και μάειδε ή μούειδε, μάηδε και μάιδε