αναπιάζω -νω
- κάνω την προπαρασκευαστική εργασία για το ζύμωμα του ψωμιού. Λιώνω το προζύμι και το ανακατεύω με αλεύρι για ζύμωμα. “Αναπιάζομε τα προζύμια της νύφης” ή “τα προζύμια του γαμπρού”. Είναι κοινή η φράση και πασίγνωστη: “αναπιάζω προζύμι”.
Δημ. τραγ. : “Φκήσου με, μάνα μ΄, φκήσου με στο δόλιο μου προζύμι, / στ΄ ώριο και στο πανώριο μου, στο καλορίζικό μου” – “Αχλιβέ μου (=χλιαρός) ποταμέ μου, άχλια είναι τα νερά σου / π΄ αναπιάζουν τα προζύμια και του γάμου τα κουλούρια”. - σε καυγάδες λένε: “Αναπιάστηκαν τα προζύμια, βλέπω”
- βοηθώ: “Ανάπιασέ μου τη βαρέλα στο κεφάλι μου” – “Ανάπιασέ μου να φορτωθώ το δεμάτι με τα ξύλα”.
Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης
Ἀναπιάζω και Ἀναπιάνω: (ἀνὰ-πιάζω) = προπαρασκευάζω, ἀναλύω τὴν ζύμην (μαγιὰν) καὶ ἀναμιγνύω μετὰ τοῦ πρὸς ἀρτοποίησιν φυράματος. «ἀναπιάζω προζῦμι».
Τα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης
Από τον αόριστο του αρχαίου ρήματος πιάζω κατά το σχήμα έφθασα-φθάνω, έχασα-χάνω.
Το ίδιο αρχαίο πιάζω, λέγει ο Μπαμπινιώτης, αποτελεί παράλληλο τύπο του ρήματος πιέζω. Ακριβέστερα: από το πιέζω έγινε το δωρικό πιάζω, από τον αόριστο του οποίου έγινε το δημώδες πιάνω (Ζηκίδης). Με την πρόθεση -ανα- έχομε το αναπιάνω, που θα πει ετοιμάζεται η νοικοκυρά για το ζύμωμα. (Ρίχνω αλεύρι στο νερό με το διαλυμένο προζύμι και το ανακατεύω καλά ώσπου μα αποτελεσθεί ζυμάρι.
Αναπιέζω, λέγει ο Σταματάκος, πιέζω εκ νέου ή κατ΄ επανάληψιν (εννοεί με τις γροθιές για να θυμηθούμε τη γραφική εικόνα του ζυμώματος.
Καρσάνικα Γλωσσικά Ιδιώματα – Δημ. Κατωπόδης
Ἀναπιάνω = παρασκευάζω ζύμη μέ προζύμι γιά ψωμί, (προεργασία γιά τό ζύμωμα).
Ἀναπιάνω (ἀναπιάζω)· πιέζω. Αἱ γυναῖκες μεταχειρίζονται τὴν λέξιν, ὅταν θὰ ἀναπιάσωσι προζῦμι. φρ. πᾶμε ν᾿ ἀναπιάσουμε προζῦμι, καὶ ἀντὶ τοῦ ἀνασηκόνω. φρ. ἀνάπιασέ μου λιγάκι νὰ μὴν πέσῃ – ἀνάπιασέ μου νὰ φορτωθῶ. Ἐκ τούτου, τὸ ἀναπιάνω = βοηθῶ, ἀνακουφίζω.
Αναπιάνω: (ανά+πιάνω) εν προκειμένω το προζύμι, το ξαναπιάνω στα χέρια μου για να προετοιμάσω το ζύμωμα. Ανάπιασμα το, λέγεται η όλη διαδικασία προ-ζυμώματος.
Γλωσσάριο Ιωάννας. Κόκλα
Από τραγούδι του γάμου (Μεγανήσι):
“Κυρά Φανερωμένη μου, με το μονογενή σου,
Προζύμι ν΄ αναπιάζουμε και δως μας την ευχή σου …
Σήτα μου καλή μου σήτα όμορφα να κοσκινίσω
και τ΄ αλεύρι να μου σείσεις ν΄ αναπιάσω τα προζύμια
και του γάμου τα κουλούρια…
Συμμαζευτείτε πέρδικες, του κάμπου καρδερίνια,
κι ελάτε ν΄ αναπιάσουμε τοτ γάμου τα προζύμια.
Άχλιε ποταμέ μου χλιό νερό να κατεβάσεις,
ν΄ αναπίασω τα προζύμια και του γάμου τα κουλούρια.
Κάρυνο είναι το σκαφίδι και μεταξωτή είν΄ η σήτα
και πανώρια η αναπιάστρα που αναπιάνει το προζύμι…”
Μπολίτσα στο χρόνο