μπέρτα (η)

γυναικείο επινώτιο, που καλύπτει τις πλάτες και το στήθος των γυναικών.
Φοριέται μόνον με τη λευκαδίτικη παραδοσιακή φορεσιά. Η λευκαδίτικη μπέρτα, ριχτή στις πλάτες, χωρίς μανίκια έχει τη δική της ξεχωριστή μορφή – δε μοιάζει με κανενός είδους επινώτιο άλλης ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς, γι΄ αυτό και την καταγράφουμε εδώ, όχι ως λέξη ιδιωματική, αλλ΄ ως ιδιωματική κατασκευή και μορφή.
Η μπέρτα είναι κυκλική και τη διπλώνουν στη μέση για να φορεθεί. Έτσι, κατεβαίνει και προφυλάσσει τη γυναίκα ως κάτω στο μεσοκόρμι. Τη φορούν παντρεμένες και ανύπαντρες και είναι μάλλινη από πρόβειο μαλλί. Τις μπέρτες τις πλέκουν οι ίδιες οι γυναίκες με το αγκερίδι. Οι κυκλικές μπέρτες λέγονται διπλές, εν αντιθέσει με τις μονές που πλέκονται σε σχήμα ημικυκλικό για να είναι ελαφρότερες.
Τις μπέρτες τις πλέκουν με άσπρο μαλλί και μετά την κατασκευή τις βάφουν στα χρώματα που θέλουν, πράσινες, κόκκινες, μαύρες, καφετιές και γαλάζιες. Όταν τις φορούν τις δένουν γύρω από τη μέση τους με με δυο μπερτόσκοινα.
Πλέκονται σε ποικιλία σχεδίων και η κάθε πλέξη έχει την πρωτοτυπία της. Τα πιο συνηθισμένα σχέδια είναι: 1) το καθιστό ποδαρούλι,  2) το ψαράγκαθο,  3) τα κουμπάκια,  4) το σφελαγκωτό,  5) τα ρούμπαλα.
Απλωμένη η λευκαδίτικη μπέρτα μοιάζει με ανοιχτά φτερά αετού. (Η Λευκαδίτικη λαϊκή φορεσιά, σελ 78).

Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης

Από το γαλλικό berthe. Ενώ ο μπερντές, το παραπέτασμα (και του Καραγκιόζη) είναι το τουρκικό perde(ανδριώτης). Η μπερέτα από το ιταλικό beretta. Από δω και η γνωστή φράση “σκούφιες και μπερέτες” (ταυτολογία0. Τα λαογραφικά της μπέρτας στον Κοντομίχη.

Καρσάνικα Γλωσσικά Ιδιώματα – Δημ. Κατωπόδης