Ψάχνετε κάτι;

Γράψτε την λέξη που ακούσατε ή διαβάσατε και δείτε τι ακριβώς σημαίνει στο Λευκαδίτικο ιδίωμα!

αζώηρος ή αζώερας (ο) και ἀζώϊρας

  1. η πεταλουδίτσα που τριγυρίζει στις αναμμένες λάμπες.
  2. το άγριο φυτό, ο ανάγυρις των αρχαίων, που αναδίδει δυσοσμία.
    Οι χωρικοί χρησιμοποιούν τα φύλλα του για ιαματικούς σκοπούς, ιδίως στα οικόσιτα ζώα.
    “Θάμνος δασώδης εκ της οικογενείας των οσπριοειδών”, σημειώνει ο Αρ. Βαλαωρίτης (Άπαντα, εκδ. Φιλολ. 2, 197).
    Οι αρχαίοι έλεγαν: “Μη κινείν τον ανάγυρον” (λόγω της δυσάρεστου μυρουδιάς του).
    Κι ο ποιητής λέει: “Ο έρμος ο αζώηρος, η ποταπή λαψάνα” (ΒΑΛ. Αθ. Διάκος άσμα Α΄σ. 152).

Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης


Ἀζώερας:  (ὄζω (ἀνά)γυρος, ὀζηρὸς) = ὁ ἀνάγυρος τῶν ἀρχαίων, ἀζώηρος, ἀζωῆρι, (θάμνος ἀναδίδων δυσοσμίαν εἰς τὴν προστριβὴν τῶν φύλλων του τὰ ὁποῖα οἱ χωρικοὶ χρησιμοποιοῦν δι’ ἐντριβὰς κατὰ τοῦ τυμπανίτου τῶν μηρυκαστικῶν).

Tα Λευκαδίτικα – Χριστόφορος Λάζαρης

Ἀζώϊρας, § φυτὸν δυσωδέστατον καὶ διεγεῖρον ὡς ἐκ τούτου ἀποστροφήν, ὅθεν καὶ ἡ ἀρὰ νὰ κάμῃς τὴν προκοπὴ τοῦ ἀζώϊρα.

Σημ. ἴσως τὸ φ. τοῦτο εἶνε ὁ τῶν ἀρχαίων Άνάγυρος

Σύλλαβος – Ιωάννου Σταματέλου


«Ὁ ἔρμος ὁ ἀζώηρος» (σελ. 152, Ἀθ. Διάκος, ΑΣΜΑ ΠΡΩΤΟΝ).

ὁ ἀνάγυρος ἥ ἀνάγυρις  τῶν ἀρχαίων.

Anagyris foedita. Θάμνος δασώδης ἐκ τῆς οἰκογενείας τῶν ὀσπριοειδῶν. Κατέχει θέσιν εὐτελεστάτην ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῶν φυτῶν. Ἡ ἀποφορὰ αὐτοῦ διαδίδεται καὶ διὰ τῆς ἐλαφροτέρας ἐπαφῆς. Ὅθεν τὸ τῶν ἀρχαίων  «Μὴν κινεῖν τὸν ἀνάγυρον» καὶ τὸ δημῶδες «Μὴν ξυπνᾶς τόν ἀζώηρον». Λέγεται καὶ ἀζωῆρι. Ἥκουσα δὲ προφερόμενον καὶ ὀζώηρο, καὶ τότε δὲν εἶναι ἀπίθανον ῥίζα αὐτοῦ νὰ εἶναι τὸ Ὄζω.

Ἐν χρήσει παρὰ τῷ λαῷ πρὸς θεραπείαν τοῦ κατά τὴν ἐαρινή ὥραν μαστίζοντος τὰ ποίμνια τῶν προβάτων καὶ τὰς ἄγέλας τῶν βοῶν θανατηφόρου τυμπανίτου, προερχομένου ἐκ τῆς βοσκῆς χόρτων τινῶν, ἀναπτυσσόντων ἀέρια πολλὰ κατὰ τὴν πέψιν. Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει οἱ ποιμένες ἡμῶν λαμβάνουσι τὰ φύλλα τοῦ ἀναγύρου καὶ δι΄ αὐτῶν ἐντρίβουσι τόν οἰσοφάγον, τόν οὐρανίσκον, τὴν  γλῶσσαν τοῦ πάσχοντος ζῴου μέχρις οὖ ἐπέρχονται ἐκκενώσεις καὶ ἐμετός, δι΄ ὧν συνήθως οἰωνίζεται ἡ προσεχὴς παῦσις τοῦ κακοῦ.

Τὴν θαυμασίαν ἐνέργειαν τοῦ φαρμάκου τούτου εἶδον αὐτός ἐγώ ἐπί βαρυτίμου ἀγελάδος, ἀγγλικοῦ γένους, αἰφνιδίως προσβληθείσης ὑπό τῆς νόσου ἀφού ἐπί στιγμάς τινας εἶχε φάγῃ μετά λαιμαργίας τρίφυλλον καθύγρον ἐκ τῆς πρωϊνῆς δρόσου.

Κατὰ τοὺς τελευταίους χρόνους μεγάλαι ἑγένοντο ἐν Εὐρώπῃ προσπάθειαι πρός εὕρεσιν δραστηρίου ἀντιφαρμάκου κατὰ νοσήματος ἐπιφέροντος πολλάκις φθορὰν μεγάλην εἰς τὰ πλούσια κατ΄ ἐξοχήν τῆς Ἑλβετίας ποίμνια.

Ἡ παρακέντησις εἰς ἥν προσέδραμον πολλάκις οἱ ποιμένες, ἡτο μέσον λίαν ἐπικίνδυνον καὶ μετὰ πολλά καὶ παντοῖα πειράματα θεωρεῖται σήμερον ὡς κατάλληλος ἡ υγρὰ ἀμμωνιακή (aminoniaca liquida), ἀλλ΄  ἐγώ εὗρον αὐτὴν ἀνωφελή. Εὐχής ἔργον ἑπομένως θα ἧτο ἂν ὁ περιφρονημένος Ἀζώηρος ἀπεδεικνύετο εἰδικόν φάρμακον, καθ΄ ὅσον ἀπροσδοκήτως ἥθελεν ἀναβιβασθῇ εἰς ὑψηλοτάτην περιωπὴν ἐν χώραις, ὅπου ἡ κτηνοκομία φέρει πλοῦτον μέγαν.

Σημειώσεις Βαλαωρίτη Ἀπαντα – Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης, Σχόλια στόν Ἀθανάσιο Διάκο

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.