παιωνία (η)

αγριολούλουδο, βότανο του αγρού, γνωστό και ως “βοτάνι της Παναγιάς” που φυτρώνει σε ορισμένες περιοχές της ορεινής Λευκάδας, όπως σε τοποθεσίες της Εγκλουβής, των Χορτάτων, του Αλάτρου, του Μεγανησίου κ.α χωριών.
Οι χωρικοί εκεί τη λένε “κούκκο” ή “γλυκόσκαμνο” ή “παπαρούνα”.
Είναι ένα βότανο που σέρνει την καταγωγή του από τα αρχαία χρόνια. Τα φύλλα της παιωνίας είναι πράσινα λαδί, καρδιόσχημα. Το χρώμα του άνθους της παιωνίας είναι κόκκινο προς το μοβ με κίτρινους στήμονες. Υπάρχουν όμως και παιωνίες με ροζ άνθη.
Επιστημονικά το φυτό είναι γνωστό ως “peonia peregrina” από τη Λευκάδα.
Οι Άγγλοι βοτανολόγοι William Stern kai Peter Bavis Εξέδωσαν βιβλίο με τίτλο “ΠΑΙΩΝΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ” – ταξινομική και ιστορική μελέτη του γένους poenia (παιωνία) – μετάφραση από τα αγγλικά Γιώργου Στάλου με πρόλογο Νίκης Γουλανδρή (1991), όπου στις σελίδες 68-69 του βιβλίου υπάρχει ζωγραφική απεικόνιση, έγχρωμη αποτύπωση της γνωστής Λευκάδιας παιωνίας στους δυο τύπους που αναφέραμε πιο πάνω – κόκκινο-μοβ και ροζ-, η ροζέ μάλιστα έχει πλατιά φύλλα, η δε κόκκινη στενόμακρα.
Στα βοτανολόγια του βοτανικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Ζυρίχης (έκδ. 1968) γράφεται ότι το φυτό Paeonia corallina (=κορυλλιόχρους) ευδοκιμεί στο χωριό Χορτάτα σε ύψος 750 μ. και μια παραλλαγή του, η Paeonia officinalis, στον όρος Σταυρωτά σε ύψος 1100 μ.
Τέλος σημειώνουμε πως η παιωνία πήρε το όνομά της από τον αρχαίο θεό των γιατρών Παιώνα, ο οποίος σύμφωνα με τον Όμηρο (Ιλιάδα, φ, 155), γιάτρευε μ΄ αυτό το βότανο τις πληγές του θεού Άρη, κατά τον Τρωικό πόλεμο.
Το φυτό παιωνία έχει και αντισπασμωδικές και αιμοστατικές ιδιότητες. Ήταν γνωστό στην αρχαιότητα. Ο Έλληνας βοτανολόγος Διοσκουρίδης, ο θεμελιωτής της φαρμακολογίας ( Α΄αιώνας μ.Χ.) στο έργο του “περί ύλης ιατρικής” (3, 140) μνημονεύει: “παιωνία άρην, η κοραλλιόχρους και παωνία θήλεια η φαρμακευτική” (Λεξ. Δημητρ. και Εγκυκλ. Λεξ. Ελευθερουδάκη).