αίρα ή ήρα (η)
παράσιτο του σιταριού.
Η αίρα έχει μεθυστικές – υπνωτικές ιδιότητες. Γι΄ αυτό κατά το θέρος ξερίζωναν και πετούσαν έξω απ΄ το χωράφι τις καλαμιές της αίρας. Επίσης και κατά το καθάρισμα του καρπού, προκειμένου να τον πάνε στο μύλο ή να τον φυλάξουν για σπόρο, πάλι οι γυναίκες έβγαζαν την αίρα απ΄ το σιτάρι, που το καθάριζαν μέσα σε κόσκινα, απαλλάσσοντας το συγχρόνως και από άλλα σπορίδια ή χαλίκια, αφού προηγουμένως το είχαν πλύνει και λιάσει.
Όποιος έτρωγε ψωμί με αίρα παραπατούσε σαν μεθυσμένος από υπνηλία: “Τι, αίρα έφαγες, χριστιανέ μου, και νυστάζεις έτσι;” έλεγαν.
μτφ: “Να ξεχωρίσεις η αίρα από το σιτάρι”, δηλ. να ξεχωρίσουν οι αθώοι από τους ένοχους. Τη φράση χρησιμοποιούν και οι πολιτικοί για τους αντιπάλους τους.
Ένα σχετικό δίστιχο λέει: “Γυρίζει το κεφάλι μου λες κι έφαγα ψωμί με ήρα, / μα ΄γω ήρα δεν έφαγα μον΄ αγαπώ μια χήρα.”
Η αίρα έχει και θεραπευτικές ιδιότητες. Σε χργρ γιατροσόφι (Η λαϊκή ιατρική στη Λευκάδα, σ. 122/10) διαβάζομε: Περί πώς να χαλάσεις τα χελώνια (=εξόγκωση αδένων του λαιμού). Βάλε αίραν τριμμένην και λινόσπορον και του περιστεριού την κόπραν, βράσε τα με κρασί και άλειφε τα χελώνια και χαλούσι”.
Ελένη Τζικάκου -
Χαίρετε!
Συγχαρητήρια για την όμορφη δουλειά σας!
Ήθελα να σας ρωτήσω αν γνωρίζετε αν πράγματι έφτιαχναν και κατανάλωναν ψωμί από αίρα (ήρα) ή είναι σχήμα λόγου;
Μανιατέας -
Δηλητηριώδης, τοξική. Οι Μανιάτες με πολύ κόπο χώριζαν την ήρα από το σιτάρι (εξ ου και η γνωστή παροιμιώδης έκφραση). Έκφραση: ”Μ’ έχει πιάσει η ήρα, μωρή Βασιλού, και είμαι σαν κορυζιασμένη κότα” (από τη νευροτοξική επίδραση του καρπού του φυτού, που ανακατευόταν με το σταράλευρο. Σε καμιά περίπτωση ψωμί