χάση (η)

περίοδος κατά την οποία αρχίζει να ελαττώνεται ο φωτεινός δίσκος του φεγγαριού.
Δηλ. το χρονικό διάστημα από την Πανσέληνο, μέχρι το νιο φεγγάρι (νιοφεγγιά), οπότε αρχίζει η γιόμιση.

Από τη χάση ως τη γιόμιση μεσολαβεί αρκετό διάστημα, περίπου ένας μήνας. Γι΄ αυτό όταν γίνεται κάτι σε αραιά διαστήματα λέμε την παροιμία: “κάθε χάσ΄ κάθε γιόμισ΄” ή “στ΄ χάσ΄ και στ΄ γιόμισ΄”.

Όπως για τη γιόμιση έτσι και για την χάση υπάρχουν ορισμένες προκαταλήψεις: π.χ.: Αν μια γυναίκα γεννήσει στο διάστημα από τη νέα Σελήνη ως την Πανσέληνο, λένε πως όσα παιδιά γεννήσει από κει και πέρα θα είναι όλα ίδιου φύλλου. Γι΄ αυτό, αν γεννούσαν αγόρι παίρνουν ευχές στις 40 ημέρες, όταν το φεγγάρι έχει γιόμιση, για να γεμίσει ο τόπος σερνικά. Αν γεννούσαν κορίτσι, παίρνουν ευχές στη χάση του φεγγαριού, για να μη κάμουν άλλες κοπέλες.

Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος – Πανταζής Κοντομίχης

Χάση /ἡ/ (χαόω, χαίνω) = ἡ περίοδος ἐλαττώσεως τοῦ δίσκου τῆς σελήνης: «στ’ χάσ’ καὶ στ’ γιόμσ’» = κατ’ ἀραιὰ διαστήματα.

Τα Λευκαδίτικα — Χριστόφορος Λάζαρης